Zadania z matematyki dobrą zabawą dla najmłodszych
Elżbieta Prochownik
Matematyka w zabawach to doskonała metoda nie tylko na rozwijanie uzdolnień matematycznych, z którymi dzieci przychodzą na świat, ale również droga do opanowania podstaw z tej dziedziny nauki. Zainicjowane przez rodziców podczas wspólnych zabaw z dzieckiem zadania z matematyki dla najmłodszych pozwolą na poznawanie matematyki w najbliższym otoczeniu. Co jest najlepszą przepustką do osiągania sukcesów w przyszłości.
Dlaczego matematyka jest ważna dla dzieci?
Matematykę uznaje się za kluczowy przedmiot nauczania na każdym szczeblu edukacji, zaczynając od przedszkola. Królowa nauk zasłużyła na to miano, gdyż wiele codziennych problemów wymaga podstawowej wiedzy i umiejętności z matematyki. Są to sytuacje związane z rachowaniem, pomiarem, opisywaniem kształtów, organizowaniem przestrzeni, posługiwaniem się pieniędzmi, zapisywaniem i interpretowaniem danych liczbowych.
Ponadto matematyka ma zastosowanie w uczeniu się innych przedmiotów, zapewnia możliwość rozwoju procesów intelektualnych. Zdaniem Małgorzaty Grymuzy, eksperta programu edukacji matematycznej MathRiders, „wśród istotnych kompetencji będących niejako efektem ubocznym nauki matematyki wyróżnia się między innymi rozwijanie umiejętności logicznego myślenia, wnioskowania i prawidłowego argumentowania”[1]. Najnowsze badania z zakresu pedagogiki i neurologii dowodzą, że edukacja matematyczna wpływa na zrównoważony rozwój na płaszczyźnie językowej, społecznej czy emocjonalnej.
Kiedy zacząć edukację matematyczną dziecka?
Specjalistka edukacji matematycznej małych dzieci z Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska przekonuje, że „dzieci przychodzą na świat z rodzajem instynktu matematycznego. Dzieciom wystarczy nie przeszkadzać w rozwoju uzdolnień matematycznych, a te mniej hojnie obdarzone w tym względzie przez naturę wystarczy nieco wspomóc. Tylko tyle trzeba, aby zdolności matematyczne rozwijały się u wszystkich dzieci”[2].
Co więcej, podczas wywiadu przeprowadzonego przez Olgę Woźniak do Gazety Wyborczej pani profesor na pytanie dziennikarki: „Kiedy należy rozpocząć edukację matematyczną dziecka?” stwierdziła, że „matematyki można uczyć dziecko w zasadzie od urodzenia”[3]. Jeżeli dziecko tak wcześnie może rozpocząć edukację matematyczną, to rola pierwszych przewodników w „świecie matematyki” przypada rodzicom. Oni powinni pomóc dziecku dostrzec matematykę w najbliższym otoczeniu np. poprzez zadania z matematyki dla najmłodszych w formie wprowadzanych zabaw.
Jaka jest rola rodziców w edukacji matematycznej dziecka?
W tym miejscu niejeden rodzic przerazi się. Wielu innych postawi pytanie: jak mam to zrobić, skoro sam nie lubię bądź nie umiem matematyki? Otóż każdy rodzic poradzi sobie z tym zadaniem bez problemu, bo wyzwanie jest bardzo proste. A to z tego względu, że matematyka jest wszędzie, jest w najbliższym otoczeniu dziecka. Zadania z matematyki dla najmłodszych to prawa i lewa rączka, czyli dwie rączki, dziesięć paluszków u rąk, duży i mały paluszek, pewna ilość wody do picia w butelce, godzina wskazywana na zegarze. Czy również rytmiczne tykanie zegara, pory dnia, dni tygodnia, ilość okien w pokoju itd. Maluch cały czas przebywa w otoczeniu matematyki. Rola rodziców polega wyłącznie na tym, aby zwrócić uwagę dziecka na czas, ilość, wielkość, położenie itd. Rodzic nie musi uczyć dziecka matematyki, ma tylko mu ją pokazać, a zrobić to podczas zabawy.
Wpływ zabawy na naukę matematyki
Zabawa jest podstawową formą aktywności wieku dziecięcego. Zdaniem psychologa E.A. Arkina: „Zabawa w życiu dziecka nie spełnia jakiejś jednej określonej, zamkniętej izolowanej funkcji… Zabawa jest dla dziecka i myśleniem, twórczością i realizmem, fantazją i odpoczynkiem, źródłem radości. Zabawa daje dziecku tę pełnię życia, której ono potrzebuje”[4]. Dziecko podejmuje bardzo chętnie zabawę, spontanicznie, z zainteresowaniem, a ponadto angażuje ono w nią całą swoją energię, pomysłowość i inicjatywę. W czasie tak ochoczo podjętej zabawy dziecko zdobywa wiedzę o otoczeniu, gromadzi doświadczenia, eksperymentuje, poszukuje innych rozwiązań. A to wszystko stanowi podstawę do rozwijania myślenia logicznego, abstrahowania, rozwiązywania problemów itd. Profesor E. Gruszczyk-Kolczyńska wyjaśnia, że „fundamentem osiągania sukcesu w zakresie edukacji matematycznej dziecka są jego własne doświadczenia. To one stanowią bazę dla tworzenia nowych pojęć i umiejętności. Tak więc najpierw dom rodzinny, a potem przedszkole mają strategiczne znaczenie w przygotowaniu dziecka do osiągnięcia sukcesu w szkole”[5].
Jakie zadania z matematyki dla najmłodszych może wprowadzić rodzic by bawić się z dzieckiem i przygotować je do nauki matematyki?
Jak wcześniej stwierdzono, rodzic powinien pokazać dziecku matematykę w jego najbliższym otoczeniu, więc powinien wykorzystywać naturalne sytuacje do zainicjowania zabawy. Bawić z dzieckiem można się wszędzie i o każdej porze.
Przykładowe zadania z matematyki dla najmłodszych:
- Będąc na spacerze, dzieci i rodzice zbierają liście, a następnie porównują kształty (czy masz podobny listek do mojego?). Porównują, kto znalazł największy, a kto najmniejszy listek, określają, kto ma więcej listków, można także układać z listków wzory, zbiory itd. Można także zorganizować marsz pod dyktando: np. idź w prawo 2 kroki, dalej prosto 4 kroki, skręć w lewo… Uwielbianą przez dzieci zabawą jest rysowanie patykiem labiryntu i chodzenie po nim.
- W kuchni: podczas przygotowania posiłku dzieci pomagają rodzicom i układają na stole nakrycie dla każdego członka rodziny. Towarzyszą mamie podczas pieczenia ciasta: ważą, odmierzają, dzielą na części kawałek ciasta, który dała mama itd.
- Podczas kąpieli: dzieci przelewają wodę z większego pojemnika do kilku mniejszych, bawią się w zabawę „prawa, lewa”, czyli próbują samodzielnie myć części ciała pod dyktando mamy: np. prawą rękę, lewą nogę itd.
- Robienie porządków po zabawie klockami: rodzic prosi, by dziecko pozbierało wszystkie klocki duże, potem np. zielone itd. To ćwiczenia przygotowujące do wyodrębniania zbiorów.
Rodzic dbający o przyszłość swojego dziecka nie zapomni także o pokazaniu możliwości korzystania z ciekawych zabaw i gier w sieci. Warto pokazać dziecku platformę, która uczy poprzez zabawę. A także zawiera treści zgodne z wytycznymi Ministerstwa Edukacji i pozwala w kreatywny sposób spędzić czas online. Takim portalem edukacyjnym jest uwielbiana przez dzieci Squla, która udostępnia dostosowane do każdego przedziału wiekowego atrakcyjne gry edukacyjne i zabawy matematyczne.
Rodzice najlepiej znają swoje dzieci i wiedzą doskonale, czym i w co lubią bawić się ich pociechy, więc podane wyżej zabawy należy traktować tylko jako inspirację. Bawić można się wszędzie i wszystkim, byle było bezpiecznie i z rodzicami, którzy pomogą dziecku zdobyć doświadczenia, które są podstawą do dalszej nauki.
—
Autorka
Elżbieta Prochownik
Nauczycielka dyplomowana z wieloletnim stażem zawodowym, odznaczona Medalem Komisji Edukacji Narodowej, dla której praca z uczniami jest pasją. Absolwentka UŚ w Katowicach – kierunek nauczanie początkowe. Ukończone studia podyplomowe: Informatyka w szkole, Zarządzanie oświatą oraz kursy kwalifikacyjne: terapia pedagogiczna i gimnastyka korekcyjna. Stale doskonali warsztat pracy poprzez udział w kursach, webinarach oraz zdalnie na platformach edukacyjnych dla nauczycieli.
.
[1] https://polki.pl/rodzina/nastolatki,co-zrobic-zeby-dziecko-polubilo-matematyke,10412185,artykul.html [dostęp 09.04.2021]
[2] E. Gruszczyk-Kolczyńska, Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki. Przyczyny, diagnoza, zajęcia korekcyjno-wyrównawcze, WSiP, 2006
[3] https://wyborcza.pl/AkcjeSpecjalne/7,160474,25310013,matematyka-zaczyna-sie-w-pieluchach.html [dostęp 09.04.2021]
[4] Tyszkowa, M. (1977). Aktywność i działalność dzieci i młodzieży. Warszawa: WSiP.
[5] E. Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska „Dziecięca matematyka. Edukacja matematyczna dzieci w domu, w przedszkolu i w szkole”, WSiP, 1997
